Το αξιόλογο δημιουργικό θεολογικό έργο σε Ανατολή και Δύση

Υπό την επίδραση 

των Ελλήνων Πατέρων 

κι εκκλησιαστικών

 συγγραφέων, 

η Δυτική Θεολογία 

της αρχαίας Εκκλησίας

 πρόσφερε 

σπουδαίες υπηρεσίες

 στην επιστημονική ανάπτυξη

 της θεολογίας,

 κυρίως με τους τρεις μεγάλους 

 Πατέρες της, 

Αμβρόσιο, Ιερώνυμο και Αυγουστίνο. 

Το αξιόλογο δημιουργικό θεολογικό έργο σε Ανατολή και Δύση ανακόπτονταν απ΄τις βαρβαρικές επιδρομές, αλλά και από τις αλλεπάλληλες σφοδρές επιθέσεις των αιρετικών. Ανέκυψε, λοιπόν, η ανάγκη κατοχύρωσης των δογμάτων και κάπως έτσι προέκυψε η περίφημη Έκδοση ακριβής της ορθόδοξης πίστεως του Ιωάννη του Δαμασκηνού, γύρω στο 750, με τη βοήθεια της αριστοτελικής φιλοσοφίας.

Στις θεολογικές προσπάθειες του μεσαίωνα, στη μεν Ανατολή οφείλονται τα έργα του Μεγάλου Φωτίου (9ος αιώνας) και των επιφανών Βυζαντινών μυστικών θεολόγων, Συμεών του Νέου Θεολόγου, Νικολάου Καβάσιλα και Γρηγορίου του Παλαμά, στη δε Δύση έχουμε τους σχολαστικούς θεολόγους, Αλβέρτο τον Μέγα, Θωμά Ακινάτη και Δούνσιο Σκώτο, που τελούσαν κάτω απ΄την επίδραση του Αριστοτέλη, της ελληνικής θεολογίας και της θεολογίας του Αυγουστίνου, και τα προϊόντα του δυτικού μυστικισμού με θεμελιωτή τον Βερνάρδο του Κλαιρβώ.